Η νέα ταινία του Nolan για την ζωή του Αμερικανού θεωρητικού φυσικού Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, γνωστό ως πατέρα της ατομικής βόμβας, έχει ήδη αγκαλιαστεί με τις θερμότερες κριτικές και από το ελληνικό κοινό, από όταν βγήκε στις αίθουσες τέλος Αυγούστου. Η ταινία είναι βασισμένη στην βιογραφία “American Prometheus” (2005) των Kai Bird και Martin J. Ο Κίλιαν Μέρφι/ Cillian Murphy (Peaky Blinders) υποδύεται τον Τζ. Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, τον θεωρητικό φυσικό που κατάφερε να δημιουργήσει την πρώτη ατομική βόμβα στην παγκόσμια ιστορία, κατά την διάρκεια και μετά το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Κύριος αντίπαλος του γίνεται ο Στρατηγός Lewis Strauss/ Λουις Στρ(α)ος τον οποίον υποδύεται ο ηθοποιός Robert Downey Jr. Η ταινία απαρτίζεται από μια μεγάλη ομάδα ηθοποιών που ενσαρκώνουν τους επιστήμονες, τους υποστηρικτές, αλλά και τους αρνητές του εγχειρήματος.
Στην ταινία εξερευνώνται όλοι οι λόγοι που ώθησαν τον Οπενχάιμερ ώστε να δημιουργήσει το νέο όπλο της ανθρωπότητας, ένα πυρηνικό όπλο, με την συμβολή της κορυφαίας ομάδας επιστημόνων κατά την δημιουργία του «πρόγραμμα Μανχάταν», (1942-1946), με διευθύνων στρατηγό / επιτηρητή τον Λέσλι Γκρόουβς του Σώματος Μηχανικού του Στρατού των ΗΠΑ, τον οποίον ενσαρκώνει ο Matt Damon. Το πρόγραμμα διήρκησε συνολικά 4 χρόνια, (στην ταινία βλέπουμε περίπου τα τρία χρόνια), απασχόλησε συνολικά περίπου 130.000 χιλιάδες ανθρώπους, κόστισε περίπου δυο δισεκατομμύρια δολάρια και έλαβε μέρος στο Λος Άλαμος, του Νέου Μεξικού της Αμερικής.
Πανέμορφα πλάνα από τις σκέψεις του επιστήμονα για την πολυπλοκότητα και την ατέρμονη ομορφιά του σύμπαντος, έρχονται εμπρός μας εθιστικά - και μας καθηλώνουν σαν μερικές από τις καλύτερες κινηματογραφικές λήψεις του εσώτερου/απώτερου κόσμου. Τα λεγόμενα οράματα του, προδίδουν «λάμψεις» από την οξυδερκή προσωπικότητα ενός θεωρητικού φυσικού.
Στην υπόθεση, η ταινία ξεκινάει με κομβικά σημεία από τα φοιτητικά χρόνια του Οπενχάιμερ στο Χάρβαρντ, την συναναστροφή του με τους συμφοιτητές και με τους καθηγητές του. Έπειτα και όταν θα ξεκινήσει μαθητεία και έρευνα δίπλα στον Max Born, μέχρι τελικά όταν θα ιδρύσει την πρώτη σχολή μελέτης της κβαντομηχανικής στις ΗΠΑ. Ο Οπενχάιμερ, Εβραίος γεννημένος στις ΗΠΑ από Γερμανούς μετανάστες γονείς, με σπουδές και εργασία στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη, ήταν ένας αφοσιωμένος ερευνητής της φύσης, της επιστήμης και της κοινωνίας. Σαν συν της ευφυΐας του, καταλάβαινε και διάβασε άριστα, τα σανσκριτικά, μια αρχαία νεκρή γλώσσα, υψίστης σημασίας όμως, από θρησκευτικής και πολιτισμικής άποψης. Ήξερε να διαβάζει στο πρωτότυπο κείμενο την «Μπαγκαβάντ-Γκίτα» του Βυάσα, ένα από τα πιο ιερά βιβλία της Ινδουιστικής θρησκείας. Από εκεί προκύπτει και η περίφημη φράση: «Τώρα έγινα ο Θάνατος, ο καταστροφέας των κόσμων» που μας απασχολεί μέχρι σήμερα..!
Ο Οπενχάιμερ ήταν υπερασπιστής των δικαιωμάτων των Εβραίων στην δυσκολότερη εποχή της ιστορίας, στην αυγή και την επικράτηση του Ναζισμού. Υπερασπιζόταν και άλλες κοινωνικές ομάδες βρίσκονταν σε ανάγκη, είχε φιλοκομμουνιστές τάσεις, είχε εγγραφεί στο κομμουνιστικό κόμμα και στήριζε οικονομικά τις δράσεις του, όμως ποτέ δεν δήλωσε Κομμουνιστής. Στην ταινία βιώνουμε το χρονικό της δίκης, και της οργής, μετά την δημιουργία της ατομικής βόμβας τον Αύγουστο του 1945, όπου ο Οπενχάιμερ είναι υπόδικος και περνάει από κατάθεση 27 ωρών, καθώς κατηγορήθηκε ως κομμουνιστής και μυστικός πράκτορας της Σοβιετικής Ένωσης, υπό το πρίσμα του Μακαρθισμού, και ως ένας επικίνδυνος άνθρωπος για την δημοκρατία των ΗΠΑ.
Ο Nolan (Tenet, Dunkirk, Interstellar, Inception) χρησιμοποιεί την τεχνική των flashbacks με διαφορετική χρωματική παλέτα για το τρέχον πλάνο του παρόντος και διαφορετική για το παρελθόν. Φαίνεται να δημιουργεί με έντονη συναισθηματικότητα και το εκφράζει σε κάθε δύσκολη στιγμή/ απόφαση, είτε με κοντινά πλάνα γεμάτα σιωπή, είτε με την χρήση της καθαρότητας του λευκού χρώματος σε μικρά και αιχμηρά σημεία σε κομβικά και συγκλονικά πλάνα που φανερώνουν την απώλεια και την σύγχυση μετά το μεγάλο εγχείρημα. Το μαύρο και το άσπρο. Την ηθική και το συναίσθημα. Το καθήκον και οι ελιγμοί. Τα πρόσωπα της εξουσίας και οι απλοί ήρωες της διπλανής πόρτας. Οι ήρωες και οι ηττημένοι.
Ο Cillian Murphy με το χαρακτηριστικό αποστασιοποιημένο βλέμμα και ηχόχρωμα που γνωρίζει πολύ καλά να υιοθετεί, και όπως απαιτείται και εδώ, έχει μελετήσει τόσο καλά τον θεωρητικό φυσικό «Προμηθέα» του, όπου ερμηνεύοντας τον πρωταγωνιστή, διακρίνει κανείς στα κοντινά πλάνα την αίσθηση της αυστηρής, αλλά και της προσιτής προσωπικότητας, την θλιμμένη και βαθιά εσωστρέφεια, και την αλαζονική εγωτικότητα του «Οπι». Για τις ανάγκες του ρόλου ο ηθοποιός έχασε πάρα πολλά κιλά, ενώ κατά την ερμηνεία του, φωτογραφίζει πράγματι τις συνήθειες του ιστορικού προσώπου, όπως με την μη υγιή σχέση με το φαγητό και την αγάπη του για το τσιγάρο. Ο Robert Downey Jr. εκφράζει την άλλη όψη του νομίσματος της ιστορίας, στον συγκλονιστικό ρόλο του Λιουις Στρος, του ανθρώπου που αρχικά ήταν θετικός ως προς τις ιδέες του Οπενχάιμερ, αλλά βαθμιαία τα συναισθήματα αλλάζουν, μετά από μια κομβική ομιλία του Όπι. Ουσιαστικά ο Robert Downey Jr. αναπτύσσει το συναίσθημα της αδικημένης προσωπικότητας και το φθάνει στα άκρα μέχρι την μορφή της μεμψιμοιρίας και της έως παρανοϊκής πλάνης για την υποθετική συνομιλία που θα μπορούσε να έχει με τον Άλμπερτ Αϊνστάιν. Ο τελευταίος, δε, όντας η επιστημονική διάνοια της εποχής, αποδόθηκε αρτιότατα από τον ηθοποιό Tom Conti, στο συναισθηματικό και πραγματικό «γήρας», αλλά και στην υπέροχη εμφάνιση! Στις συζητήσεις αυτές τις ελάχιστες που θα ανταλλάξει με τον Οπενχάιμερ, διαφαίνεται η ανάμνηση της δόξας, της αλαζονείας, σε συνδυασμό με το παρόν, από την θέση πλέον της ωριμότητας και της ματαιοδοξίας της τρίτης ηλικίας.
Η τελευταία σκηνή της συζήτησης Αϊνστάιν-Οπενχάιμερ τσακίζει κάθε εσωτερική ισορροπία.
Οι γυναίκες της ιστορίας καλύπτουν βαθύτατο αποτύπωμα στην ζωή του Οπενχάιμερ. Η Florence Pugh, έρχεται πρώτη χρονικά, ως η Τζιν Τάτλοκ, κομμουνίστρια φοιτήτρια Ψυχολογίας και πρώτη του κοπέλα. Η δε, Emily Blunt, η Κίτι, έρχεται ως η σχέση της ζωής του «Όπι». Ήταν βοτανολόγος στο επάγγελμα και μετέπειτα η γυναίκα του, και παλιό κομμουνιστικό μέλος, με την οποία απέκτησε δυο παιδία, και τον στήριξε μέχρι τέλους, παρ’ όλες τις δυσκολίες. Στο ενδιάμεσο, υπάρχει στην ζωή του, η Ruth Tolman, την οποία ενσαρκώνει η Louise Lombard, ως η ερωμένη του Όπι. Η Tolman ήταν κομμουνίστρια, ψυχολόγος, πήρε μέρος και στο πρόγραμμα Μανχάταν και ήταν παντρεμένη με τον Richard Tolman, μαθηματικό και ερευνητή, ο οποίος έγινε μετέπειτα ο βοηθός του διευθύνοντος Προέδρου της Επιστημονικής Έρευνας και Ανάπτυξης (NDRC) των ΗΠΑ υπό τον επικεφαλής του Βανίβαρ Μπους/ Vannevar Bush.
Θα ήταν σωστό πάντως να είχε αφιερωθεί περισσότερος χρόνος ως προς τους γυναικείους χαρακτήρες που ήταν εξίσου σημαντική στην ιστορία, αλλά και στο σενάριο της ταινίας. Σε μερικά σημεία οι διάλογοι τους φαίνονται κάπως απότομοι και σύντομοι, χωρίς δικαιολογημένο λόγο.
Ο σκηνοθέτης καταφέρνει να ενσωματώσει μέσα σε τρεις ώρες μια από τις πιο ιστορικές στιγμές της παγκόσμιας ιστορίας. Μια ιστορία εν μέσω του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μια ιστορία που θα μπορούσε να πάρει τελείως διαφορετική ροπή. Μια ιστορία που σηματοδοτεί το τέλος του Παγκοσμίου Πολέμου και την αυγή του Ψυχρού Πολέμου. Μια ιστορία για τις ρίψεις δυο ατομικών βομβών (6 και 9/8/1945), όπου στοίχησαν την ζωή ακαριαία σε 70.000 ανθρώπους στην Χιροσίμα και 40.000 στο Ναγκασάκι της Ιαπωνίας. Οι νεκροί συνέχισαν να αυξάνονται τα επόμενα χρόνια και μέχρι το 1950. Ο αριθμός τους ανέρχεται στις 200.000.
Το στοίχημα του Nolan ήταν να δημιουργήσει ένα βιογραφικό ανθολόγιο επιστημονικών, ιστορικών και συναισθηματικών εμπειριών με διακριτές τις ηθικές ανησυχίες σε μια πολύπλευρη κατεύθυνση. Παρότι σε κάποια σημεία φαίνεται σαν να παίρνει συγκεκριμένη θέση, ίσως παραπάνω από ότι χρειάζεται, μας καλεί να αποφασίσουμε οι ίδιοι πως αισθανόμαστε. Εν τέλει γίνεται και ο ίδιος ο θεατής του δημιουργήματος του και θέτει όλα τα μεγάλα ερωτήματα, όπως αυτά των συναισθημάτων της ενοχής, της ανοχής, του εθισμού, της ύπαρξης και της ανυπαρξίας και της μεγαλομανίας. Και το κέρδισε!
Σχόλια
Δημοσίευση σχολίου